Na skutek utworzenia spółki jawnej powstaje odrębny od wspólników podmiot prawa. To jest zupełnie odrębny podmiot prawa, on nie ma ze wspólnikami pod względem tej podmiotowości nic wspólnego; ma ten podmiot inne cechy, które wiążą spółkę ze wspólnikami, ale to odrębny od wspólników podmiot prawa, który na dodatek posiada swój odrębny majątek.
Majątek spółki jawnej będą stanowiły wkłady wniesione przez wspólników do spółki oraz wszelkie mienie nabyte w trakcie działalności. Staje się to odrębną masą majątkową, odrębnym majątkiem spółki jawnej. Wspólnik nie ma już żadnego prawa do wkładu, przysługuje mu jedynie udział kapitałowy w majątku spółki. To jest jedyne jego prawo, jakie posiada.
Należy jeszcze zwrócić uwagę na to, że ten majątek tworzą wkłady, które są wnoszone na własność. Bo jak wiadomo można wnieść wkłady na własność i do używania, oczywiście wkłady wnoszone do używania nie stanowią majątku spółki. Majątku spółki nie będą stanowiły również wkłady wnoszone przez wspólników, takie jak świadczenie pracy lub usług, bo to majątku spółki tworzyć nam nie może. A zatem majątek odrębny od wspólników to majątek spółki tworzony przez wkłady i wszelkie mienie nabyte w trakcie działalności spółki przez tą spółkę, będzie stanowiło jej odrębny majątek.
Te wkłady mają charakter bezzwrotny, oznacza to, że stają się one majątkiem spółki, wspólnik nie może domagać się zwrotu tego wkładu. W przypadku likwidacji spółki, wypowiedzenia umowy spółki, wspólnikowi wypłaca się wartość udziału kapitałowego, chyba że umowa stanowiła inaczej, bo jest tutaj dość duża swoboda w zakresie przepisów dyspozytywnych, na co można pozwolić (regułą jest to, że wypłaca się wartość udziału w pieniądzu). Te wkłady mają charakter stały, to znaczy że wspólnik nie jest ani uprawniony, ani zobowiązany do podwyższenia umówionego wkładu. Jeżeli zobowiązał się wnieść wkład do spółki, to nie ma prawa zmienić swojego zobowiązania samodzielnie, bo dopuszczalna jest zmiana umowy w zakresie wkładów wspólników, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodę. Może to nastąpić w trybie zmiany umowy. Wspólnik obejmuje udział kapitałowy – jest to wartość księgowa wyrażona w pieniądzu w określonej kwocie, na podstawie której wspólnikowi przysługują prawa majątkowe w spółce jawnej. Stanowi podstawę realizacji uprawnień majątkowych w spółce jawnej, a takim typowym uprawnieniem o charakterze majątkowym uzależnionym od wartości udziału kapitałowego będzie przykładowo prawo do odsetek przysługujących wspólnikom z mocy art. 53 Kodeksu Spółek Handlowych – wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę. Stanowi to podstawę do późniejszej realizacji uprawnień majątkowych wspólników.
Udział kapitałowy jest co do zasady równy wartości rzeczywiście wniesionego wkładu, co należy odróżniać od wkładu umówionego, ale umowa może to zupełnie dowolnie określać. Zatem można określić udziały wspólników, ich udziały kapitałowe niezależnie od wartości ich wkładów na rzecz spółki. Jest to kwestia dowolna, jest to kształtowane w treści umowy. A zatem można to zupełnie dowolnie określić i jeżeli chodzi o ten udział kapitałowy, to on ma przede wszystkim charakter zmienny. Jest on zmienny przede wszystkim, jeżeli wspólnik uzupełni wartość rzeczywiście wniesionego wkładu do wartości wkładu umówionego, wówczas wartość udziału kapitałowego wzrośnie. W przypadku gdy spółka ponosi straty, czyli majątek spółki zmniejsza się, to automatycznie maleje wartość udziałów kapitałowych wspólników, czyli na skutek straty maleje udział kapitałowy proporcjonalnie wszystkich wspólników.
Natomiast w takiej sytuacji, jeżeli spółka ponosi straty, to zgodnie z art. 52 §2 Kodeksu Spółek Handlowych, zysk w pierwszej kolejności należy przeznaczyć na uzupełnienie brakującej wartości udziału kapitałowego. W związku z tym jeżeli spółka ponosi straty, to zysk w pierwszej kolejności należy przeznaczyć na uzupełnienie brakującej wartości udziału kapitałowego.
Inna sytuacja – wartość udziału kapitałowego może się zwiększyć, jeżeli spółka wypracuje zysk i ten zysk nie zostanie wypłacony wspólnikom, to wówczas automatycznie zwiększa się wartość udziałów kapitałowych w majątku spółki. Wspólnikom przysługuje prawo do odsetek. Jeżeli odsetki nie zostaną wypłacone, to one są wspólnikowi naliczane pomimo ich niewypłacenia i zwiększają wartość udziału kapitałowego, więc ta wartość jest zmienna. Jeżeli później dojdzie do wypowiedzenia umowy przez wspólnika, to określa się wartość udziału kapitałowego występującego ze spółki wspólnika na podstawie osobnego bilansu uwzględniającego wartość zbywczą majątku. Wówczas udział kapitałowy będzie miał wartość odpowiadającą wartości w danym momencie majątku spółki, czyli ta wartość się zmieni. Zatem udział kapitałowy to jest wartość bilansowa przysługującego wspólnikowi udziału w majątku spółki.
Jeżeli naszym uprawnieniem jest udział kapitałowy, to powstaje pytanie czy w związku z tym można ten udział kapitałowy zbyć ? – skoro jest to prawo, to mogę tym prawem w jakiś sposób rozporządzać.
W spółkach osobowych nie jest dopuszczalne zbycie tego udziału kapitałowego odrębnie od pozostałych uprawnień. Mamy wyraźnie określoną regulację w przepisie art. 10 KSH, która dopuszcza zbycie ogółu praw i obowiązków, czyli tzw. zbycie członkostwa. Tam są warunki wymagane – zawarcie tego w umowie spółki, jak również pisemna zgoda wszystkich wspólników. Natomiast nie można zbyć samego udziału kapitałowego, można go jedynie zbyć wraz z ogółem praw i obowiązków. Powstaje pytanie czy są jakieś uprawnienia o charakterze majątkowym, którymi wspólnik może dysponować ? – są to konkretne roszczenia, które przysługują wspólnikowi w stosunku do spółki, czyli wspólnik może rozporządzać swoim prawem do zysku, do odsetek, do wynagrodzenia z tytułu prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest mu przyznane. Zasadą jest to, że wynagrodzenia nie wypłaca się, ale może być wypłacone w szczególnych przypadkach.