9 października 2012 r. wszedł w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 października 2012 r., sygn. akt U 1/12 (Dz.U. 2012, poz. 1114), w którym Trybunał orzekł, że § 65, § 66, § 70-74, § 90, § 91 i § 93-95 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17.10.2001 r. w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich są niezgodne z art. 95 § 3 ustawy z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz z art. 92 ust. 1 zd. 1 Konstytucji RP (przepis normujący treść rozporządzenia i ich podstawę prawną).
Zgodnie z ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym. Mocą art. 95 § 3 ustawy, Minister Sprawiedliwości został upoważniony do określenia – w drodze rozporządzenia – rodzajów zakładów i schronisk (w zależności od stosowanych wobec nieletnich środków i form oddziaływania wychowawczego, resocjalizacyjnego i terapeutycznego), ich organizacji oraz sposobu wykonywania nadzoru zwierzchniego nad tymi placówkami, a także szczegółowych zasad kierowania i przyjmowania do nich, pobytu w nich oraz przenoszenia i zwalniania z nich nieletnich.
Wydane na podstawie tego upoważnienia rozporządzenie ustanawia jednak ponadto system nagród, które mogą być przyznawane nieletnim przebywającym w zakładach albo schroniskach, i środków dyscyplinarnych, które mogą być wobec nich stosowane. Trybunał podkreślił, iż ustawodawca nie upoważnił Ministra Sprawiedliwości do ukształtowania tej materii. Nie mógł tego upoważnienia udzielić, ponieważ tego rodzaju regulacje należą do materii ustawowej, gdyż określają granice pozbawienia lub ograniczenia wolności.
Trybunał orzekł, iż kwestionowane przepisy rozporządzenia utracą moc po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia, ponieważ ich natychmiastowa eliminacja z porządku prawnego pozbawiłaby dyrektorów zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich możliwości stosowania zarówno pozytywnych bodźców wychowawczych – nagród, jak i bodźców negatywnych – środków dyscyplinarnych, co mogłoby prowadzić do upadku dyscypliny w tych placówkach.