Prawo cywilne w wielu sytuacjach przewiduje ochronę poszczególnych stron stosunku prawnego. Szczególnie wyraźnie jest to zaakcentowane w umowie sprzedaży, gdzie ustawodawca zamieścił szereg przepisów odnoszących się nie tylko do gwarancji, ale również szeroko regulując instytucję rękojmi.
Ogólna regulacja zamieszczona została w art. 556., który to zakłada, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym, co w praktyce nazywane jest wadami fizycznymi. Ponadto, przedawca odpowiada względem kupującego również jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw – jest to więc rękojmia za wady prawne.
Jak odnieść wspomnianą regulację do sytuacji kupna używanego samochodu? Przede wszystkim skupić należy się na wskazaniu odpowiedzialności za wady fizyczne kupowanego samochodu. Przed podpisaniem umowy należy dokładnie sprawdzić stan techniczny samochodu. Warto więc przezornie zainwestować w wizytę w autoryzowanym serwisie, gdzie możliwe będzie otrzymanie dokumentu poświadczającego stan samochodu w momencie zmiany właściciela. Dobrze więc sprawdzić stan najważniejszych podzespołów oraz głównych mechanizmów. Trzeba jednak pamiętać, iż sprawdzenie stanu technicznego odbywać będzie się na koszt kupującego. Sprzedawca używanego samochodu ma w takim wypadku obowiązek umożliwienia zapoznania się kupującego ze stanem pojazdu, bowiem w przypadku, jeżeli kupujący wie o wadzie w pojeździe, sprzedawca zwolniony jest w tym zakresie z odpowiedzialności za ową usterkę, co wyraźnie wynika z brzmienia art. 557 k.c. Jeżeli więc wstępne badanie pojazdu wykaże wady, kupujący może żądać obniżenia ceny, natomiast nie będzie miał w przyszłości roszczenia wobec sprzedającego dotyczącego określonych wad.
Często podstawą dochodzenia roszczeń wynikających z rękojmi za sprzedany samochód jest wystąpienie usterek. Należy tutaj jednak wyróżnić trzy odrębne sytuacje. Usterki mogą bowiem wynikać z normalnego użytkowania samochodu, co powoduje jak wiadomo zużywanie się określonych rzeczy jak np. wycieraczek. W takim przypadku sprzedający nie odpowiada za zaistniałą sytuację, bowiem wynika ona z normalnego zużywania się poszczególnych elementów samochodu. Kolejną sytuacją jest wystąpienie usterki, której nie można było przewidzieć, a która kwalifikowana jest jako wada fizyczna. Za taką wadę sprzedawca będzie odpowiedzialny, jeżeli kupujący o niej nie wiedział. Może to być bowiem sytuacja awarii silnika wynikająca z jego zatarcia, bądź awaria skrzyni biegów, co było niezauważalne podczas zakupu samochodu. W tym wypadku sprzedający obowiązany jest uwzględnić roszczenie kupującego wynikające z rękojmi za wady fizyczne. Kupujący może bowiem żądać bądź obniżenia ceny, bądź może od umowy odstąpić. Sprzedawca powinien więc obniżyć cenę samochodu, lub też wadę usunąć. Poza uregulowaniami kodeksowymi, w sytuacji kiedy kupujący jest konsumentem, zastosowanie będzie mieć art. 4 Ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, który zakłada, iż sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową; w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania. Tworzy to niewątpliwie korzystną sytuację dla kupującego, gdzie okres ochronny względem sprzedającego wynosi aż sześć miesięcy.
Jak więc wynika z powyższych rozważań, kupujący może domagać się obniżenia ceny samochodu, jeżeli ujawnią się określone wady fizyczne lub prawne (np. okaże się, że samochód jest własnością innej osoby niż sprzedający). Ponadto kupujący może odstąpić od umowy, kiedy sprzedający wykaże się biernością i wad w stosownym czasie nie usunie.
Uprawnienia te będą jednak wyłączone, jeżeli wady fizyczne używanego samochodu są widoczne, a więc kupujący mógł je przy dochowaniu należytej staranności bez problemu zauważyć, a ponadto są bezsporne.
Paulina Szatka
