Z punktu widzenia przede wszystkim stron niezwykle istotna. Bolączką każdego jednego wymiaru sprawiedliwości jest tzw. przewlekłość (skarga na przewlekłość i Trybunał: naruszenie prawa strony do rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie np. „Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności” art. 6 – ten przepis statuuje zasadę powtórzoną w naszych przepisach procesowych i w konstytucji przewlekłość) – w związku z tym ustawodawca stara się temu przeciwdziałać w ten sposób, że mobilizuje strony do tego by w odpowiednim czasie ten materiał procesowy gromadziły, żeby dostarczały, aby sąd miał na czym pracować – ta zasada dotyczy właśnie kwestii w jakim czasie powinien materiał ten być gromadzony przed postępowaniem cywilnym – materiał procesowy czyli: fakty, dowody, wnioski
W ogólności można wyróżnić dwa systemy koncentracji:
1. System prekluzji – czy też nazywany zasadą ewentualności
2. System dyskrecjonalnej władzy sędziego (tzn. czyli, pozostawiony do swobodnego uznania, nieograniczony przepisami), aczkolwiek w naszym porządku prawnym w postępowaniu cywilnym ta władza sędziego podlega kontroli; sąd w dalszej części postępowania może narazić się na zarzut naruszenia przepisów postępowania, zarzut apelacyjny.
Ad 1. System prekluzji – zasada ewentualności
Polega na tym, że ustawa zakreśla dokładnie chwilę, do której można gromadzić cały materiał procesowy; po przekroczeniu terminu dostarczenie nowych okoliczności, nowego materiału jest już niedopuszczalne nie wywołuje żadnych skutków. Do tej chwili należy powołać wszelkie możliwe do powołania fakty i dowody i to nawet w sposób ewentualny (Polegający na powołaniu tego faktu, czy dowodu na wypadek nie uwzględnieni innego. Z tym, że stosowanie tej zasady może prowadzić do absurdalnych sytuacji np. powód dochodzi zapłaty kwoty ostatecznym terminem złożenia przez pozwanego wszystkich zarzutów jest pierwsza rozprawa, pozwany przychodzi na tą pierwszą rozprawę wnoszę o oddalenie powództwa – bo po pierwsze bo nie dostałem od powoda jakichkolwiek pieniędzy, ewentualnie jakby się okazało, że je dostałem to je oddałem rok temu, ewentualnie gdyby się okazało, że nie oddałem mu rok temu, to przecież jak mi dawał te pieniądze to powiedział , że to darowizna, ewentualnie gdyby było, że dostałem, że nie dostałem, że niebyła darowizna to przecież się przedawniło to roszczenie itp.)
Nasz system stosuje w pewnym zakresie zasadę ewentualności np. 25 § 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego (jeśli dalej jest podawany artykuł bez podania aktu, to chodzi o artykuł Kodeksu Postępowania Cywilnego, oznaczany także k.p.c. – przyp. red.): „ Pozwany może zgłosić zarzut niewłaściwego oznaczenia wartości przedmiotu sporu przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy” (przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy – podniesienie tych zarzutów merytorycznych, wnoszę o oddalenie z tej przyczyn, że np. była to darowizna) wtedy, gdy zajmuje stanowisko co do meritum, wdaje się w spór – strona nie musi wdać się w spór – jak się nie wda w spór, to sąd uzna za przyznane te okoliczności i może uznać powództwo, albo jeżeli się nie wda w spór i się nie stawi i nie złoży żadnych wyjaśnień – to może liczyć na wydanie wyroku zaocznego.
Podobne zarzuty:
– istnienia zapisu na sąd polubowny art. 1165 § 1 (też przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy,) zarzuty umowy o właściwość sądu,
– o mediację,
– jurysdykcję państwa obcego – do czasu wdania się w spór co do istoty sprawy później już nie może 202, 2021 1105 § 3,
– w powództwach przeciwegzekucyjnych art. 843 „Powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty jakie w tym czasie mógł zgłosić pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu art. 843 § 3,
– art. 479 (12) w sprawach gospodarczych
– art. 493 zarzuty od nakazu zapłaty
– art. 503 sprzeciw od nakazu zakaty w postępowaniu upominawczym,
– art. 207 § 3 „ stronę reprezentowaną przez adwokata, radcę prawnego przewodniczący może zobowiązać do złożenia pisma przygotowawczego, w którym zobowiązany jest powołać wszystkie twierdzenia, zarzuty i dowody”.
W tych wszystkich przepisach ustawodawca zakreśla termin do zgłoszenia zarzutów, ale nie wszystkich jakie można sobie wyobrazić, ale tylko tych zarzutów, których na danym etapie postępowania mógł zgłosić pod rygorem ich utraty.
Ad. 2 Dyskrecjonalny system władzy sędziego
Jest regułą w postępowaniu cywilnym – najdobitniejszym wyrazem jest art. 117 kpc: „ Strona, może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody z tym, że jeżeli powołuje je tylko dla zwłoki to sąd te środki dowodowe pominie art 217 § 2 kpc.”
W realizacji tej zasady służą przepisy, które zmierzają do usprawnienia postępowania – art. 207 § 2 „ Przewodniczący może zarządzić wniesienie odpowiedzi na pozew § 3 art. 207, art. 208 „ Zarządzenia przewodniczącego, które mają na celu przygotowanie rozprawy” te wszystkie są wyrazem dyskrecjonalnej władzy. Tu przewodniczący, czy sąd przy art 217 decyduje czy uwzględni czy nie uwzględni środki i okoliczności faktyczne.
