Zasada udziału czynnika społecznego
Art. 3 Kodeksu Postępowania Karnego (KPK) wyraża zasadę udziału czynnika społecznego:
„W granicach określonych w ustawie odbywa się postępowanie z udziałem czynnika społecznego.”
Pod tym rozumiemy nie tylko ławników którzy uczestniczą w rozpoznawaniu sprawy, ale także cały rozdział rozpoczynając od art. 90 KPK który mówi o udziale przedstawiciela organizacji społecznych w postępowaniu i w tym zakresie mają być nowelką nadane dodatkowe uprawnienia takiemu przedstawicielowi organizacji społecznych o udział w postępowaniu, wcześniej taki przedstawiciel nie miał prawa składania zeznań, wniosków dowodowych; ma być to możliwe.
Art. 90. § 1. W postępowaniu sądowym do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego udział w postępowaniu może zgłosić przedstawiciel organizacji społecznej, jeżeli zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego lub ważnego interesu indywidualnego, objętego zadaniami statutowymi tej organizacji, w szczególności ochrony wolności i praw człowieka.
§ 2. W zgłoszeniu organizacja społeczna wskazuje przedstawiciela, który ma reprezentować tę organizację, a przedstawiciel przedkłada sądowi pisemne upoważnienie.
§ 3. Sąd dopuszcza przedstawiciela organizacji społecznej, jeżeli leży to w interesie wymiaru sprawiedliwości.
Ten udział czynnika społecznego to zatem z jednej strony ławnicy, z drugiej strony ten model dopuszczający przedstawicieli organizacji społecznych. Można uznać, że dla realizacji tej zasady służy także i możliwość przyjęcia np. poręczenia ze strony tzw. poręczenia osobistego ze strony organizacji określonych – to też forma udziałów tego czynnika w toczonym postępowaniu.
Zasada obiektywizmu
Art. 4 KPK określa zasady obiektywizmu i służy tym samym realizacji zasady prawdy materialnej.
„Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego.”
Zasada obiektywizmu obowiązuje tak na etapie postępowania przygotowawczego, jak i na etapie postępowania sądowego. Przepis mówi: organy, a więc wszystkie organy są związane, a więc sąd, jak i organy postępowania przygotowawczego mają obowiązek uwzględniać okoliczności zarówno na korzyść jak i na niekorzyść. A zatem gdy niedopuszczalne jest takie prowadzenie postępowania, żeby ono gromadziło dowody wybiórczo, tylko nakierowane na udowodnienie z góry założonej tezy. Niedopuszczalne jest zatem z góry założenie że oskarżony popełnił jakieś przestępstwo i zgromadziły tylko dowody i oceniamy te które to założenie potwierdzają. Obiektywizm nakazuje zgromadzenie i ocenianie zarówno pozytywnych jak i negatywnych dowodów, nie wolno uciec i pomijać żadnych dowodów, bo byłoby to naruszenie tejże zasady obiektywizmu.