Zgodnie z postanowienia mi art. 353 § 1 k.c. wierzyciel może żądać od dłużnika, aby ten spełnił należne mu świadczenie, co znaczy ni mniej ni więcej jak to, iż wierzyciel może dochodzić i egzekwować swoją należność z majątku dłużnika, co jednak nie zawsze daje wierzycielowi całkowitej pewności, że zaspokoi swoje roszczenia w całości. Takie wiec sytuacje wymagają od wierzyciela podejmowania dodatkowych kroków w postaci zabezpieczania swojej wierzytelności.
Jednym ze sposobów zabezpieczenia roszczeń, obok hipoteki, jest ustanowienie zastawu rejestrowego. Tak więc zgodnie z art. 306 k.c. w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy.
Zastaw rejestrowy jest odmianą zastawu zwykłego, a więc ograniczonego prawa rzeczowego, które obciąża określoną rzecz ruchomą dłużnika w celu zabezpieczenia wierzytelności. Jak wskazuje doktryna i ustawodawstwo, podstawową różnicą pomiędzy zastawem zwykłym a rejestrowym jest możliwość zawarcia pomiędzy stronami umowy zastawniczej porozumienia, iż przedmiot zastawu pozostanie u osoby, która go zastawiła. Zastaw rejestrowy zawsze obciąża całą rzecz, która została zastawiona, co tym samym wyłącza zastosowanie zastawu rejestrowego np. tylko co do połowy samochodu.
Aby można było zastosować zastaw rejestrowy, niezbędne jest istnienie określonej wierzytelności, która ma być nim zabezpieczona, co ukazuje, iż zastaw rejestrowy jest prawem akcesoryjnym. Warunkiem koniecznym jest również spisanie umowy zastawniczej, a co najważniejsze, wpisanie ustanowionego zastawu do rejestru zastawów, który prowadzony jest przez sądy rejonowe i jest jawny. Wpis do rejestru zastawów na charakter konstytutywny, a więc sam zastaw powstaje dopiero z chwilą jego dokonania, co oznacza iż bez dokonania wpisu w rejestrze, zastaw rejestrowy nie powstanie. Sama umowa zastawnicza powinna zostać sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności i powinna zawierać co najmniej:
- datę zawarcia umowy;
- imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą;
- przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom;
- wierzytelność zabezpieczoną zastawem – przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.
Zastaw rejestrowy czasami nazywane jest „zastawem bankowym” bowiem w praktyce bardzo często wykorzystywany jest do zabezpieczania kredytów udzielanych przez banki. Jak wskazuje ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, wspomnianym rodzajem zastawu można obciążyć w szczególności:
- rzeczy oznaczone co do tożsamości;
- rzeczy oznaczone co do gatunku, jeżeli w umowie zastawniczej określona zostanie ich ilość oraz sposób wyodrębnienia od innych rzeczy tego samego gatunku;
- zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny;
- wierzytelności;
- prawa na dobrach niematerialnych;
- prawa z papierów wartościowych;
- prawa z niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
Omawianym typem zastawu można zabezpieczyć wierzytelności pieniężne, które wyrażone zostały w walucie polskiej bądź obcej. Co ważne, zastaw rejestrowy zabezpiecza wierzytelność do najwyższej sumy zabezpieczenia, czyli do określonej górnej granicy.
Paulina Szatka