Zatrudnienie osób niepełnosprawnych

Osoby dotknięte niepełnosprawnością powinny być traktowane tak samo jak ludzie w pełni sprawni, lecz z racji problemów z jakimi muszą się codziennie stykać w swoim życiu, wydaje się konieczne aby były dodatkowo objęte szczególną ochroną oraz licznymi uprzywilejowaniami.. Polskie prawo przewiduje szereg rozwiązań mających na celu ułatwienia w znalezieniu zatrudnienia, przywrócenia do pracy na dotychczasowe lub podobne stanowiska w razie gdy pracownik uległ ciężkiemu wypadkowi, a także przyznaje liczne uprawnienia pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne.
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 27 sierpnia 1997 roku. W rozumieniu ustawy osobami niepełnosprawnymi są osoby, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, a także o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności. Stopnie te wymienione są w art. 3 ustawy i jest to kolejno stopień znaczny, umiarkowany lub lekki. Należy podkreślić, że moc prawna tego orzeczenia przejawia się w tym, że stanowi ono podstawę do przyznania ulg i uprawnień. Poza tym za osobę niepełnosprawną uważa się, której niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o niepełnosprawności przed ukończeniem 16 roku życia. Podstawowym działaniem, którego zadaniem jest utrzymanie lub uzyskanie odpowiedniego zatrudnienia przez osobę niepełnosprawną, jest rehabilitacja zawodowa. Cel ten może być realizowany przez umożliwienie korzystania z poradnictwa zawodowego, przygotowania do zawodu czy dobór odpowiednich środków technicznych ułatwiających wykonywanie pracy. Zarówno niepełnosprawnemu pracownikowi, jak i pracodawcy z tytułu zatrudniania osób niepełnosprawnych przysługują liczne uprawnienia.
Osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku lub choroby zawodowej utraciła zdolność to pracy na dotychczasowym stanowisku pracodawca jest obowiązany zorganizować odpowiednie stanowisko pracy, z zapleczem socjalnym. Musi to uczynić w ciągu trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez osobę niepełnosprawną gotowości przystąpienia do pracy (art. 14 ust. 1 w/w ustawy). Jeśli pracodawca tego nie uczyni jest zobowiązany w dniu rozwiązania stosunku pracy z ta osobą wpłacić na Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kwotę odpowiadającą piętnastokrotnemu przeciętnemu wynagrodzeniu pracownika. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może być dłuższy niż 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo, jednak u osób zaliczonych do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności czas ten może maksymalnie wynosić 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Te normy czasu pracy nie powodują obniżenia wynagrodzenia, które jest wypłacane w stałej miesięcznej wysokości. Ponadto osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na wypoczynek lub gimnastykę usprawniającą. Poza tym przysługuje jej prawo do dodatkowych 10 dni urlopu wypoczynkowego, jeśli została zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Gdy osobie niepełnosprawnej asystuje specjalnie wyszkolony pies asystujący, ma ona prawo wejść z nim praktycznie do każdego miejsca do którego pomoc czworonoga jest jej niezbędna. Przykładowy katalog takich miejsc wymienia art. 20a w/w ustawy.
Niezwykle istotne jest otrzymanie przez pracodawcę statusu pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej. Taki status uzyskuje gdy prowadzi działalność gospodarczą przez co najmniej 12 miesięcy i zatrudnia przynajmniej 25 pracowników, wśród których co najmniej 50 % pracowników to osoby niepełnosprawne, a 20 % z nich jest zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Także jeśli zatrudnia 30 % niewidomych, psychicznie chorych pracowników albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Z uzyskaniem statusu prowadzącego zakład pracy chronionej wiążą się liczne przywileje. Jest on zwolniony z podatku od nieruchomości, leśnego, rolnego oraz z podatku od czynności cywilnoprawnych. Te i inne uprawnienia wymienione są w art. 31 w/w ustawy. Co do zasady pracodawca, który zatrudnia przynajmniej 25 pracowników musi co miesiąc wpłacać na Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych odpowiednią kwotę wyliczona na podstawie art. 21 w/w ustawy. Jednak z tych wpłat zwolnieni są pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 6 % osób niepełnosprawnych spośród wszystkich pracowników. Ponadto pracodawcy przysługuje ze środków Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, a poza tym może również z tych środków zwrotu miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników, którzy pomagają osobom niepełnosprawnym.