Trzecia przesłanka odpowiedzialności karnej, a patrząc na to z innej strony trzeci element struktury przestępstwa, to zawinienie.
O odpowiedzialności karnej na gruncie Kodeksu Karnego i Kodeksu Wykroczeń można mówić tylko wtedy, gdy czyn ten jest czynem zawinionym. Nie mamy w tym wypadku już możliwości sięgnięcia do definicji, gdyż ani kodeks karny ani kodeks wykroczeń, ani też inna ustawa karna nie zawiera definicji pojęcia winy. To jest pojęcie, którym się ustawa posługuje, ale którego nie wyjaśnia bliżej, którego nie definiuje. W związku z tym zdani tu jesteśmy na poglądy doktryny i orzecznictwa. I w świetle tychże właśnie trzeba powiedzieć, ze o winie można mówić wtedy, jeżeli czyn jest czynem z powodów popełnienia, takich z których można sprawcy postawić zarzut. Tak mniej więcej to jest pojmowane.
Nie można przypisać sprawcy winy wtedy kiedy nie można z powodu jego zachowania, które jest zachowaniem karalnym i karygodnym, nie możemy jednak sprawcy postawić zarzutu. Zarzutów takich z punktu widzenia pewnych wartości, norm społecznych, które są przestrzegane w określonym społeczeństwie, bo przecież czyny zawsze maja miejsce w jakiejś określonej społeczności, w jakiś okolicznościach są popełnione. A oceny są dokonywane z punktu rzecz jasna jakiegoś sytemu wartości, kryteriów wartości społecznych, kryteriów etycznych, dlatego bez tego nie da się dokonywać ocen w tym zakresie. Należy zacząć od tego, ze sam ustawodawca w jednym z rozdziałów Kodeksu Karnego, nie definiując pojęcia winy, sytuacje, które polegają na braku winy, jako okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną. Otóż ustawodawca uznał, że są pewne typowe sytuacje okoliczności, w których sprawcy nie można przypisać winy i dlatego sprawca nie podlega odpowiedzialności karnej.
