Zniewaga jest czynem niegodnym, zniewaga skierowana przeciwko komukolwiek może być potraktowana jako naruszenie godności człowieka, która jest chroniona art. 23 kodeksu cywilnego. Czym tak właściwie jest zniewaga? Jest to zachowanie zmierzające do uwłaczenia godności każdego człowieka, które jest przejawem pogardy dla człowieka, bądź też lekceważenia go.
Zniewaga funkcjonariusza publicznego została wyraźnie wskazana jako przestępstwo w art. 226 kodeksu karnego. Kiedy czynność zniewagi będzie miała znamiona przestępstwa i kogo tak właściwie chronią przepisy karne?
Funkcjonariuszem publicznym według kodeksu karnego jest:
- Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
- poseł, senator, radny,
- poseł do Parlamentu Europejskiego,
- sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,
- osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,
- osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,
- osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
- funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej,
- osoba pełniąca czynną służbę wojskową.
Funkcjonariuszem publicznym jest więc osoba zaufania publicznego. Ustawodawca poprzez wprowadzenie ochrony funkcjonariusza postanowił ochronić autorytet urzędu sprawowanego przez daną osobę i jego godność..
Znamiona przestępstwa wypełniają czynności naruszające godność funkcjonariusza publicznego podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych. Artykuł kodeksu karnego chroni również osobę do pomocy przybraną dla funkcjonariusza publicznego, także podczas i w związku pełnieniu obowiązków służbowych funkcjonariusza. Zniewaga najczęściej jest dokonywana oralnie bądź pisemnie, poprzez skierowanie słów naruszających godność człowieka. Rzadziej spotykana forma zniewagi to zniewaga przy użyciu obrazu. Zniewaga nie może być zaniechaniem określonego zachowania, taki pogląd jest dominujący w literaturze przedmiotu. Aby działalnie miało znamiona przestępstwa zniewagi funkcjonariusza publicznego, nie musi być to publiczne działanie sprawcy (Uchwała SN (7) z 20.6.2012 r., I KZP 8/12).
Dochodzenie swoich praw przy zniewadze czy zniesławieniu jakiegokolwiek człowieka odbywa się na wniosek pokrzywdzonego, jednakże zniewaga funkcjonariusza publicznego odbywa się z urzędu. Oznacza to, że organ ścigania ma obowiązek wszczęcia postępowania niezwłocznie po powzięciu wiadomości o zniewadze funkcjonariusza np. przez wpłynięcie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa zniewagi funkcjonariusza publicznego.
Karą za zniewagę funkcjonariusza publicznego jest grzywna, kara ograniczenia wolności albo nawet pozbawienia wolności do roku.
