Przestępstwo znieważenia funkcjonariusza publicznego stanowi występek, zagrożony grzywną, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Penalizacja tego występku ma na celu ochronę godności i powagi funkcjonariusza lub osoby mu przybranej, a pośrednio powagi organu, który reprezentuje (art. 226 § 1 k.k.) lub godność i powaga konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej (art. 226 § 2 k.k.).
Znieważenia funkcjonariusza publicznego dopuszcza się osoba, która znieważa, czyli podejmuje działanie za pomocą słowa, pisma, druku, wizerunku, a także gestu w stosunku do funkcjonariusza publicznego albo osoby przybranej mu do pomocy. Osoba przybrana w rozumieniu tego przepisu, to taka, co do której dopuszczono się zniesławienia podczas wykonywania czynności służbowych w konkretnej sprawie i w związku z nimi, która działa wraz z konkretnym funkcjonariuszem, który przyjął jej pomoc dobrowolnie.
Ustawa karna przewiduje również karalność poniżania konstytucyjnego organu Rzeczpospolitej Polskiej (obok jego znieważenia – art. 226 § 3 k.k.). Poniżenie polega na wszelkich innych niż lżenie i wyszydzanie publicznych wypowiedzi i zachowania się – bez względu na ich formę zewnętrzną – zmierzające do pozbawienia tych organów w opinii publicznej należnego im szacunku i autorytetu. Powyższego znamienia nie realizuje zaś stawianie zarzutów prawdziwych, służących obronie społecznie uzasadnionego interesu. Regulacja § 3 dotyczy organów wymienionych w konstytucji RP, niezależnie od opisania ich i nie dotyczy ona pracowników, czy grupy pracowników tych organów. Penalizacja znieważenia lub poniżenia konstytucyjnego organu RP zachodzi tylko wtedy jeśli, wymienionych czynności dokonano publicznie.
Sprawcą znieważenia funkcjonariusza publicznego może być każdy (przestępstwo powszechne). Zniewagi można dopuścić się tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym, poniżenie zaś może być dokonane jedynie z zamiarem bezpośrednim. Przestępstwo to ma charakter formalny, co oznacza iż można je popełnić poprzez samo wykonanie czynności zniewagi, a co za tym idzie do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za ten typ nie jest wymagane, aby czynność ta odniosła skutek w postaci wywołania uczucia znieważenia u funkcjonariusza ( co jest właściwe dla przestępstw skutkowych).
Na podstawie art. 226 § 2 k.k., który odsyła do art. 222 § 2 sąd wymierzając karę może nadzwyczajnie złagodzić karę lub odstąpić od jej wymierzania. kiedy naruszenie nietykalności zostało wywołane niewłaściwym zachowaniem funkcjonariusza lub osoby przybranej. Niewłaściwe zachowanie może polegać na wszelkich niestosownościach, jakich dopuszcza się funkcjonariusz lub osoba przybrana. Wchodzi tu w grę nadużycie uprawnień, zachowanie aroganckie, poniżenie itp. Zastosowanie 222 § 2 jest wyłączone w sytuacji, kiedy przedmiotem zniewagi jest jednoosobowy organ. W takiej sytuacji można jednak kumulatywnie skazać sprawcę z art. 226 § 1 oraz 226 § 3.
Opisywany występek jest ścigany z oskarżenia publicznego.
