Jako źródła prawa upadłościowego i naprawczego należy głównie wskazać ustawę z dnia 23 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, która weszła w życie 1 października 2003 roku, zastępując dwie regulacje: rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 1934 roku Prawo upadłościowe i rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o postępowaniu układowym. Te dwie odrębne regulacje zostały zastąpione jednolitą wersją.
Jednakże te postępowania, które zostały wszczęte wcześniej tj. gdy została ogłoszona upadłość lub otwarto postępowanie układowe przed dniem 1 października 2003 r. toczą się w dalszym ciągu według przepisów dotychczasowych, tj. obowiązujących w dacie ogłoszenia upadłości czy też w dacie otwarcia postępowania układowego. Należy zatem zwracać uwagę na to kiedy została ogłoszona upadłość, w jakiej dacie, albowiem wtedy trzeba sięgać do właściwej regulacji i w żadnym wypadku nie można powoływać się na przepisy obowiązującego Prawa upadłościowego i naprawczego, jeżeli upadłość została ogłoszona przed dniem 1 października 2003 roku.
Celem Prawa upadłościowego i naprawczego z 2003 roku było ujednolicenie procedur, które dotyczyły restrukturyzacji i niewypłacalności przedsiębiorstw, podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Poprzednia regulacja prawa upadłościowego też dotyczyła kwestii oddłużania podmiotów gospodarczych, przedsiębiorców czy też osób będących kupcami rejestrowymi. W polskim prawie tak jak w krajach zachodnich m.in. w Niemczech została wprowadzona także upadłość konsumencka nowelizacją ustawy w 2009 r.
Funkcje prawa upadłościowego
Wyróżnia się trzy podstawowe funkcje:
1. Windykacyjna – ma służyć zaspokojeniu wierzycieli niewypłacalnego dłużnika, to taka generalna funkcja. Prawo upadłościowe zmierza do tego, by umożliwić egzekucję wielu wierzycielom biorącym udział w tym postępowaniu i jest to różnica w porównaniu z egzekucją prowadzoną według zasad ogólnych, poza prawem upadłościowym. Prawo upadłościowe umożliwia przeprowadzenie tzw. egzekucji o charakterze uniwersalnym tzn. pozwala prowadzić egzekucję wielu podmiotom jednocześnie. Z przepisów egzekucji sądowej w Kodeksie Postępowania Cywilnego i przepisów o egzekucji w administracji wiadomo, że są tzw. zbiegi egzekucji i może dojść do kumulacji postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez różnych wierzycieli, jednakże nie ma czegoś takiego, że nagle wszyscy wierzyciele są objęci jednym postępowaniem i mogą liczyć na zaspokojenie. Są to wtedy tzw. egzekucje syngularne, każdy z wierzycieli musi uzyskać osobny tytuł egzekucyjny w celu zidentyfikowania swojej należności. W postępowaniu upadłościowym następuje niejako uniwersalizacja i jest prowadzone jedno postępowanie, w którym ustala się krąg wierzycieli objętych tym postępowaniem, a następnie dąży się do ich zaspokojenia w sposób, który byłby dla wierzycieli najbardziej korzystny, ażeby ich roszczenia były zaspokojone w jak najwyższym stopniu. To jest ogólny cel tego postępowania i jest on realizowany na różne sposoby.
2. Profilaktyczna – sprowadza się do tego, że ma być zagwarantowana niedopuszczalność dalszych upadłości, tzn. ogłoszenie upadłości odbywa się w sposób jawny i publiczny, dokonuje się ogłoszeń. Podmiot wobec którego ogłoszono upadłość działa w ten sposób, że zawsze po ogłoszeniu upadłości w jego imieniu występuje albo syndyk albo nadzorca sądowy albo zarządca i to sugeruje, że mamy do czynienia z upadłym i ta funkcja informacyjna ma zapobiegać jak gdyby generowaniu większego zadłużenia i powodować powstawania łańcucha niewypłacalnych firm.
3. Wychowawcza – funkcja ideologiczna założona przez twórców ustawy, która polega na tym, że prawo upadłościowe i naprawcze ma kształtować pewne wzorce zachowania, które zmierzają do należytego i rzetelnego wypełniania swoich zobowiązań, bowiem samo pojecie niewypłacalności, podstawy niewypłacalności i sankcje grożące w razie niewypłacalności mają dyscyplinować uczestników obrotu gospodarczego do wykonywania przez te podmioty swoich zobowiązań z należytą starannością.
