Zwrot kosztów podróży dla świadka w postępowaniu cywilnym.

Obowiązek stawiennictwa w sądzie celem złożenia zeznań jest surowo egzekwowany. W związku z tym przewiduje się możliwość zrekompensowania poniesionych przez świadka kosztów. Stosownie do treści art. 277 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej Kpc) – świadek ma prawo żądać zwrotu wydatków koniecznych, związanych ze stawiennictwem do sądu, a ponadto wynagrodzenia za utratę zarobku. Podkreśla się, że jest to uprawnienie, a nie obowiązek świadka. Domaganie się zwrotu kosztów stawiennictwa zależy, więc od woli świadka, a nie stron postępowania.
Możliwość rekompensaty oraz podstawę wyliczenia zwrotu należnych świadkowi kosztów zawierają art. 85 – 93 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej uks). Wspomniane przepisy dają świadkowi prawo do żądania zwrotu koniecznych wydatków związanych ze stawiennictwem oraz do zwrotu utraconego wynagrodzenia lub dochodu za dany dzień.
Przez zwrot kosztów podróży rozumie się zwrot wydatków związanych z przejazdem z miejsca zamieszkania świadka do miejsca wykonywania czynności sądowej na wezwanie sądu – według zasad obowiązujących przy obliczaniu należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej jednostce sfery budżetowej, z tytuły podróży służbowej na obszarze kraju. Kluczowe jest tutaj rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytuły podróży służbowej na obszarze kraju.
W związku z powyższym świadkowi przysługuje zwrot kosztów przejazdów i dojazdów środkami komunikacji miejscowej, przez co należy rozumieć dojazd środkami transportu miejskiego (autobus, tramwaj, metro). Zwrot kosztów przejazdu obejmuje cenę biletu określonego środka transportu, przy uwzględnieniu przysługującej ulgi na dany środek transportu. W wypadkach uzasadnionych, sąd może zezwolić na przejazd świadka to sądu własnym samochodem osobowym i wówczas rozliczyć koszty tej podróży wedle zasad określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 34a ust. 2 ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.
Co warte podkreślenia, jeżeli osobiste wysłuchanie świadka przez sąd jest niezbędne, a odległość od jego miejsca zamieszkania lub połączenia są na tyle odległe, że uniemożliwia dojazd i powrót w ciągu jednego dnia – sąd zwraca świadkowi również koszt noclegu i dietę.
Zgodnie z art. 86 uks, sąd przyznaje zwrot kosztów podróży także osobie towarzyszącej świadkowi, jeżeli świadek ze względu na stan zdrowia nie mógł przybyć do sądu bez opieki osoby mu towarzyszącej. Osobie towarzyszącej nie zwraca się utraconych zarobków lub dochodów. Osoba taka musi złożyć swój wniosek o zwrot niezależnie od złożenia wniosku przez samego świadka.
Zwrot wydatków następuje na wniosek świadka, który musi być złożony albo ustnie do protokołu albo pisemnie niezwłocznie, nie później niż w ciągu trzech dni po rozprawie. Niezastosowanie się do tego terminu powoduje utratę prawa do zwrotu wydatków, chyba że świadek nie został prawidłowo pouczony o skutkach niezachowania terminu.
Należności przyznaje i ustala referendarz sądowy. Są wypłacane niezwłocznie, a w sytuacji, gdy nie jest to możliwe wypłata następuje w drodze przelewu bankowego lub przekazu pocztowego. Roszczenie o wypłatę należności przedawnia się z upływem lat trzech. Na postanowienie odmawiające przyznania należności związanych ze stawiennictwem na wezwanie sądu przysługuje zażalenie.